هر سال با آغاز فصل امتحانات نهایی و کنکور ، مصرف قرص «ریتالین» هم در بین دانش‌آموزان و دانشجویان افزایش یافته و برخی برای شب بیداری و درس خواندن و افزایش تمرکزشان، از این قرص استفاده می‌کنند، اما شاید هیچ‌وقت به عوارض خطرناک ریتالین فکر هم نکنند.
متیل فنیدات (به انگلیسی: Methylphenidate) که بیشتر به نام تجاری آن، ریتالین (به انگلیسی: Ritalin) شناخته می‌شود، از ترکیبات مشابه امفتامین‌ها است؛ که برای درمان افسردگی، نشانه‌های نارکولپسی، و برخی از مبتلایان به بیش فعالی مقاوم به درمان تجویز می‌شود.
متیل فنیدات مهارگر قوی دوپامین و به میزان کم‌تری نوراپی‌نفرین در سیستم اعصاب مرکزی است، گمان می‌رود نقص فعالیت این دو آمین پیامرسان (دوپامین و اپی‌نفرین) از علل بروز سندرم بیش‌فعالی-کمبود توجه در کودکان و بزرگ‌سالان باشد، متیل فنیدت با افزایش فعالیت این دو آمین عصبی در بهبود نشانگان این بیماری مؤثر است. در بیماری نارکولپسی نیز نقص در فعالیت نورون‌های دوپامینرژیک و ارکسین از علل بیماری هستند که این دارو با همان مکانیسم بیماری را کنترل می‌کند.
هرچند متیل فنیدیت دارای اسکلت و ساختار آمفتامینی است ولی برخلاف آن توانایی آزادسازی کاتکول‌آمین‌ها را ندارد و بازجذب سروتونین را نیز مهار نمی‌کند و از این جهت به آمفتامین برتری دارویی دارد.
عوارض ریتالین چیست؟
عوارضی چون تهوع و استفراغ، بی‌اشتهایی، بی‌خوابی، افزایش اضطراب، احساس سرگیجه و سردرد، خارش و ایجاد جوش‌های پوستی و در مواردی بروز حالت‌های روان‌پریشی از جمله تبعاتی است که می‌توان برای سوءمصرف این قرص شب‌امتحانی برشمرد. در عین حال طبق گفته کارشناسان، عوارض مصرف طولانی مدت ریتالین یا مقدار زیاد و خودسرانه آن می‌تواند از این هم خطرناک‌تر باشد و حتی موجب مرگ در نوجوانان و جوانان شود. از طرفی ریتالین در موارد مصرف خودسرانه، پتانسیل بالای اعتیادآوری نیز دارد. از دیگر عوارض این دارو می توان به موارد زیر اشاره کرد :
پیش از این دکتر ایرج حریرچی، معاون کل وزارت بهداشت، اعلام کرده بود که گزارشاتی وجود دارد که نشان می‌دهد، فروش این دارو در زمان برگزاری امتحانات نهایی تا ۵۰ درصد افزایش می‌یابد. همچنین مطالعات در داخل کشور نشان می‌دهند مصرف ریتالین در برخی دانشجویان بعد از الکل، مواد خانواده حشیش، تریاک و ترامادول رتبه پنجم را به خود اختصاص می‌دهد.
در این زمینه دکتر یسنا به‌منش،درباره مخاطرات ناشی از سوءمصرف داروی ریتالین با توجه به شروع فصل امتحانات نهایی که برخی دانشجویان و دانش‌آموزان با انگیزه افزایش تمرکز و رفع خواب آلودگی، تمایل به مصرف آن دارند، گفت: ریتالین و یا به عبارتی متیل‌فنی‌دیت، از دسته داروهای محرک سیستم مغز و اعصاب بوده که به عنوان داروی خط اول در درمان بیش فعالی کودکان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
هشدار به خانواده ها در ایام امتحانات نهایی
دبیر ستاد مرکزی اطلاع‌رسانی داروها و سموم سازمان غذا و دارو هشدار داد که بر اساس قوانین موجود در سازمان غذا و دارو، ریتالین از دسته داروهای تحت کنترل وزارت بهداشت بوده و در داروخانه‌های خاص، با دقت و با رعایت ضوابط دقیق توزیع می‌شود؛ به‌طوریکه بیماران بعد از تشکیل پرونده و ارائه مدارک لازم، می‌توانند بر اساس سهمیه‌شان دارو را تهیه کنند. حال در صورتیکه دارویی از روش دیگری غیر از توضیحات فوق تهیه و توزیع شود، قاچاق محسوب شده و نه تنها وزارت بهداشت تاییدی بر سلامت آن ندارد، بلکه مصرف آن چه در دوران امتحانات نهایی ، چه در زندگی شخصی ، می‌تواند برای مصرف‌کننده عوارض خطرناکی را به دنبال داشته باشد.
او با تاکید بر لزوم هوشیاری خانواده‌ها درباره عدم مصرف ریتالین از سوی فرزندان‌شان، گفت: امیدواریم دانش‌آموزان، دانشجویان و خانواده‌هایشان توجه کنند که برای رسیدن به اهداف مقطعی، سلامت خود را به خطر نیندازند.
منبع : ایسنا
